Επιλεκτική Διατροφή στα Παιδιά: Πότε Είναι Φυσιολογική και Πότε Χρειάζεται Βοήθεια; Οδηγός για Γονείς

Ως νέα μητέρα, είναι απολύτως λογικό να αισθάνεστε σύγχυση και απογοήτευση προσπαθώντας να καταλάβετε αν το παιδί σας απλά κάνει “νερά” με το φαγητό του ή αν αντιμετωπίζει πραγματικές δυσκολίες στη διατροφή. Ευτυχώς, έχουμε πολύτιμες συμβουλές από την Sally, μια μητέρα και διαιτολόγο, η οποία έχει περάσει από την ίδια κατάσταση. Σε αυτό το άρθρο, θα βρείτε λεπτομερείς πληροφορίες για την επιλεκτική διατροφή και πρακτικές συμβουλές για τους γονείς που έχουν παιδιά με ιδιοτροπίες στο φαγητό.

Η επιλεκτική διατροφή μπορεί να είναι εξαντλητική και αγχωτική για κάθε οικογένεια. Μια μέρα τα παιδιά σας λατρεύουν ένα συγκεκριμένο φαγητό, και την επόμενη το απορρίπτουν εντελώς. Αρνούνται ακόμη και μια μικροσκοπική δαγκωνιά από κάτι καινούργιο, ζητώντας επίμονα το αγαπημένο τους μακαρόνι με τυρί ξανά και ξανά. Όλα αυτά οδηγούν σε καθημερινό άγχος γύρω από το τραπέζι, μετατρέποντας τις οικογενειακές στιγμές σε πεδίο μάχης.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η επιλεκτική διατροφή αποτελεί επίσης ένα φυσιολογικό μέρος της ανάπτυξης. Πολλά παιδιά εμφανίζουν κάποιες ιδιοτροπίες γύρω από το φαγητό, συνήθως ξεκινώντας από την προσχολική ηλικία, και συχνά αυτές βελτιώνονται στα πρώτα σχολικά χρόνια. Κατανοώντας αυτήν τη δυναμική, μπορούμε να προσεγγίσουμε το θέμα με μεγαλύτερη υπομονή και αποτελεσματικότητα.

Πότε είναι φυσιολογική η επιλεκτική διατροφή;

Η επιλεκτική διατροφή εκδηλώνεται συχνά με την απόρριψη νέων τροφών (φαινόμενο που ονομάζεται «νεοφοβία τροφίμων») και την επίμονη απαίτηση για τις ίδιες τροφές ξανά και ξανά (γνωστό ως «food jags» ή μονοφαγία). Τα παιδιά μπορεί να περιορίσουν σημαντικά τον αριθμό των τροφών που τρώνε και να σταματήσουν να καταναλώνουν φαγητά που απολάμβαναν στο παρελθόν. Είναι επίσης απολύτως φυσιολογικό η όρεξη των παιδιών να κυμαίνεται, οπότε μπορεί τη μια μέρα να απολαύσουν το δείπνο τους με ενθουσιασμό και την επόμενη να τσιμπολογήσουν ελάχιστα.

Αυτές οι συμπεριφορές είναι συχνές στα παιδιά, ειδικά μεταξύ 18 μηνών και 5 ετών. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, τα παιδιά αναπτύσσουν την αίσθηση της αυτονομίας τους και το φαγητό είναι ένας εύκολος τρόπος για να ασκήσουν έλεγχο. Επιπλέον, η νεοφοβία τροφίμων έχει μια εξελικτική βάση, καθώς προστατεύει τα παιδιά από την κατανάλωση δυνητικά επικίνδυνων ουσιών. Ωστόσο, στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι χρειάζονται πολλές εκθέσεις σε μια νέα τροφή (συνήθως 10-15) πριν καν τη δοκιμάσουν.

Έχετε υπόψη σας ότι η επιλεκτική διατροφή δεν είναι δικό σας φταίξιμο – και είναι μια αρκετά τυπική φάση της παιδικής ηλικίας. Δεν υπάρχει μαγική ηλικία στην οποία θα σταματήσει, καθώς διαφέρει από παιδί σε παιδί. Ωστόσο, υπάρχουν πράγματα που μπορούν να την επιδεινώσουν (διαβάστε: 5 Εύκολα Λάθη που Επιδεινώνουν την Επιλεκτική Διατροφή του Παιδιού σας). Η υπομονή, η σταθερότητα και η δημιουργία ενός θετικού περιβάλλοντος γύρω από το φαγητό είναι βασικοί πυλώνες για να διαχειριστείτε αυτή τη φάση.

Πότε τα επιλεκτικά παιδιά χρειάζονται βοήθεια;

Για ορισμένα παιδιά, η επιλεκτική διατροφή δεν βελτιώνεται καθώς μεγαλώνουν. Αντιθέτως, μπορεί να γίνει πιο σοβαρή και να επηρεάσει σημαντικά την υγεία και την ανάπτυξή τους. Για αυτά τα παιδιά, όλες οι συνηθισμένες στρατηγικές που έχετε ακούσει για την επιλεκτική διατροφή μπορεί να μην λειτουργούν. Με άλλα λόγια, η σκληρή συμβουλή του “θα φάει όταν πεινάσει αρκετά” δεν ισχύει πάντα. Κάποια παιδιά απλά δεν θα φάνε, ανεξάρτητα από το πόσο πεινασμένα είναι, λόγω υποκείμενων προβλημάτων.

Ακολουθούν σημάδια που υποδηλώνουν ότι το επιλεκτικό παιδί σας μπορεί να χρειάζεται επιπλέον βοήθεια:

• Τρώει λιγότερες από 20 διαφορετικές τροφές συνολικά.
• Απορρίπτει ολόκληρες ομάδες τροφίμων (όπως φρούτα, λαχανικά ή δημητριακά).
• Έχει συχνά τάση για εμετό ή πνίγεται κατά τη διάρκεια του φαγητού.
• Κλαίει συχνά, φοβάται ή δείχνει έντονη αναστάτωση γύρω από το φαγητό.
• Χάνει βάρος ή αποκλίνει από την κανονική καμπύλη ανάπτυξης.
• Οι δυσκολίες στο φαγητό επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινότητα της οικογένειας και την κοινωνική ζωή του παιδιού.
• Το παιδί αποφεύγει τις κοινωνικές εκδηλώσεις που περιλαμβάνουν φαγητό.

Αυτά τα παιδιά μπορεί να έχουν μια πιο σοβαρή μορφή επιλεκτικής διατροφής. Για παράδειγμα, η Διαταραχή Αποφυγής/Περιοριστικής Πρόσληψης Τροφής (ARFID) είναι μια διατροφική διαταραχή που μπορεί να εμφανιστεί όταν τα παιδιά παρουσιάζουν έλλειψη ενδιαφέροντος για το φαγητό, δεν τρώνε αρκετά για την ανάπτυξη και τη διατροφή τους, και έχουν μια προοδευτικά επιδεινούμενη επιλεκτική διατροφή. Σε αντίθεση με τις κοινές ιδιοτροπίες, η ARFID μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική διατροφική ανεπάρκεια και προβλήματα ανάπτυξης. Η αναγνώριση αυτών των σημείων είναι το πρώτο βήμα προς την αναζήτηση της κατάλληλης υποστήριξης.

Συμβουλές για γονείς επιλεκτικών παιδιών

Εάν το παιδί σας εμφανίζει τα παραπάνω “κόκκινα σημάδια” ανησυχίας, είναι ζωτικής σημασίας να μιλήσετε άμεσα με τον παιδίατρό σας. Μην πιέζετε το παιδί σας να φάει. Ο παιδίατρος μπορεί να ελέγξει την ανάπτυξη του παιδιού σας και να σας παραπέμψει σε ειδικούς διατροφής, όπως παιδιατρικούς διαιτολόγους ή εργοθεραπευτές που ειδικεύονται στις διατροφικές δυσκολίες των παιδιών. Αυτοί οι επαγγελματίες μπορούν να προσφέρουν εξατομικευμένες στρατηγικές και υποστήριξη. Συνιστώ επίσης το βιβλίο Helping Your Child With Extreme Picky Eating, το οποίο περιλαμβάνει αποτελεσματικές στρατηγικές για χρήση στο σπίτι.

Στρατηγικές για τη διαχείριση της φυσιολογικής επιλεκτικής διατροφής:

• Παραμείνετε σταθεροί: Συνεχίστε να προσφέρετε ποικιλία τροφών, συμπεριλαμβανομένων φρούτων και λαχανικών (ακόμη και αυτών που δεν τους αρέσουν ακόμα). Η επανειλημμένη έκθεση, χωρίς πίεση, είναι το κλειδί.
• Ένα γεύμα για την οικογένεια: Να ετοιμάζετε ένα κοινό γεύμα για όλη την οικογένεια, αλλά να έχετε πάντα στο τραπέζι τουλάχιστον ένα φαγητό που γνωρίζετε ότι αρέσει στο παιδί σας. Αυτό μειώνει το άγχος και του δίνει μια αίσθηση ασφάλειας.
• Δημιουργήστε ένα θετικό περιβάλλον: Αποφύγετε τις διαφωνίες και τις πιέσεις γύρω από το φαγητό. Κάντε το γεύμα μια ευχάριστη οικογενειακή εμπειρία.
• Ενθαρρύνετε τη συμμετοχή: Αφήστε τα παιδιά να συμμετέχουν στην προετοιμασία του φαγητού (όπως το πλύσιμο λαχανικών, το ανακάτεμα), ακόμη και στην επιλογή των υλικών στο σούπερ μάρκετ. Αυτό μπορεί να αυξήσει το ενδιαφέρον τους για το φαγητό.
• Δώστε το καλό παράδειγμα: Τα παιδιά μιμούνται τους γονείς τους. Δείξτε ενθουσιασμό για υγιεινές τροφές και δοκιμάστε νέα πράγματα μπροστά τους.
• Μην πιέζετε, μην ανταμείβετε, μην τιμωρείτε: Η πίεση, οι ανταμοιβές (π.χ. “αν φας αυτό, θα πάρεις γλυκό”) και οι τιμωρίες (π.χ. “δεν θα σηκωθείς αν δεν το φας”) έχουν αρνητικά αποτελέσματα μακροπρόθεσμα. Αφήστε το παιδί να αποφασίσει πόσο θα φάει από αυτά που έχετε προσφέρει.
• Περιορίστε τους περισπασμούς: Κατά τη διάρκεια του γεύματος, απενεργοποιήστε την τηλεόραση, τα tablets και τα κινητά. Επικεντρωθείτε στην οικογενειακή συζήτηση και στο φαγητό.
• Υπομονή: Αν και μπορεί να είναι δύσκολο, προσπαθήστε να είστε υπομονετικοί καθώς περιμένετε να περάσει αυτή η φάση της επιλεκτικής διατροφής. Να θυμάστε ότι ο χρόνος και η επανειλημμένη έκθεση είναι σημαντικοί σύμμαχοι.

Εν τω μεταξύ, μπορείτε να ανατρέξετε στο άρθρο 5 Τρόποι να Ευχαριστήσετε τα Επιλεκτικά Παιδιά στο Φαγητό και να ακούσετε το επεισόδιο του podcast Αντιμετωπίζοντας τα Επιλεκτικά Παιδιά στο Φαγητό για περισσότερες πρακτικές λύσεις.

Έχετε ένα επιλεκτικό παιδί στο σπίτι; Ποια είναι μια από τις συμβουλές που έχετε χρησιμοποιήσει και λειτουργεί για το δικό σας παιδί;